از هامبورگ تا همبرگر

در این مقاله از ساندویچی می نویسیم که بین همه کشورهای جهان محبوب است. ترکیبی از گوشت کبابی، خیار شور، گوجه، پنیر ورقه ای. همبرگر، شاه ساندویچ هاست و فست فود بدون آن معنا ندارد.

زادگاه این ساندویچ خوشمزه و محبوب چنانکه گفته می شود، شهر هامبورگ آلمان است که نام همبرگر نیز از آن گرفته شده است. همبرگری که امروزه جزو محبوب ترین غذای آمریکایی به شمار می رود.

غذایی که هم در ساندویچ فروشی های پایین شهر پیدا می شود و هم در رستوران های لوکس و تجملاتی. این ساندویچ به قدری محبوب است که به طور مثال رستوران مک دونالد در هر ثانیه 75 همبرگر در سراسر دنیا می فروشد. اما منشا اولیه این ساندویچ خوشمزه کجاست؟

هامبورگ آلمان را زادگاه اولیۀ همبرگر می دانند. در قرن نوزدهم طرح درست کردن همبرگر در این شهر شکل گرفت. برای اولین بار گوشت گاو را چرخ کردند و با سبزیجات، پیاز، نمک و فلفل مخلوط کردند و بدون نان در قالب هایی سرو کردند و بدین ترتیب استیک همبرگر هامبورگی به دست آمد. این ساندویچ خوشمزه که بسیار ارزشمند بود، در آن زمان با گوشت هامبورگی طبخ و با قیمت بالایی فروخته می شد.

هنگامی که مهاجران آلمانی به نیویورک و شیکاگو رسیدند، هزینه زندگی شان را با گشایش رستوران های متعدد و فروش همبرگر تامین می کردند. آن ها همبرگرهای ویژه ای با توجه به ذائقه و سفارش آمریکایی ها درست می کردند که اغلب گران ترین وعده در منو محسوب می شد. در جریان انقلاب صنعتی اما کارگران، استیک هامبورگی را همراه با یک فنجان قهوه روی چرخ دستی می فروختند. جایی که دیگر کارگران گرسنۀ کارخانجات می توانستند آن را به سرعت بخورند و سپس به کارشان بازگردند. آن ها دریافتند خوردن استیک هامبورگی در حالت ایستاده دشوار است. بنابراین یک آشپز خلاق گوشت را میان دو تکه نان قرار داد و بدین ترتیب همبرگر به شکل امروزی خلق شد و محبوبیت آن جهان را فرا گرفت.

سال هاست که همبرگر نماد غذای آمریکایی به شمار می رود؛ هرچند در کل دنیا طرفداران زیادی دارد. آمریکایی ها تنوع گوناگونی در این خوراک ایجاد کرده اند و همبرگرهای گیاهی امروزه گیاهخواران را هم سیر می کند. همبرگر در کشورهایی مانند هند که خوردن گوشت گاو جزو سنت هایشان نیست، از سیب زمینی های پتی استفاده می شود که همبرگرهای آن ها به «آلو تیکی» مشهور هستند. دانشمندان راغب هستند تا پتری که سالم تر است را جایگزین گوشت گاو همبرگر کنند.

گفته می شود پیش از آلمان مردمان کشورهای دیگر، همبرگر را به نوعی دیگر در فهرست غذایی خود داشته اند. به عنوان مثال از نقاشی هایی یاد می شود که هشت قرن پیش سربازان مغول در حال تقدیم تکه گوشتی گرد به چنگیز مغول هستند. همچنین گفته می شود ایرانیان در زمان ساسانی غذایی با عنوان «خامیزک» داشتند که شامل گوشت نیم پختۀ دودی بود که آن را در نان می گذاشتند و بیش تر غذای شاهانی بود که به جنگ می رفتند.

مک دونالد

بزرگ ترین فست فود زنجیره ای در دنیا به واسطۀ همبرگرهایش شهرتی جهانی دارد. نخستین شعبۀ مک دونالد در سال 1948 توسط دو برادر به نام های موریس و ریچارد مک دونالد در کالیفرنیا گشایش یافت. در ابتدای کار منوی مک دونالد شامل بیست و پنج غذای کبابی بود.

اما هنگامی که متوجه شدند بیش ترین فروش خود را از همبرگر به دست می آورند، منو را تغییر دادند و همبرگر، چیزبرگر و سیب زمینی سرخ کرده و قهوه را جایگزین کردند. در حال حاضر بیش از سی و پنج هزار شعبه در صد و نوزده کشور دارد که روزانه به شصت و پنج میلیون مشتری سرویس می دهد. مک دونالد نخستین رستورانی بود که در سال 2006 در بسته بندی ها خود، ارزش مواد غذایی داخلش را درج کرد. با وجود اینکه شکایت های زیادی علیه این رستوران مبنی بر اینکه با تشویق کودکان، خطرات زیادی را برای سلامت آن ها ایجاد کرده، وجود دارد، روز به روز بر تعداد شعبه های آن اضافه می شود و تحویل سریع و قیمت مناسب آن مردم را به خوردن همبرگرهای مک دونالد ترغیب می کند.