آشنایی با قرارداد فرانشیز و تفاوت آن با قرارداد لیسانس علامت تجاری (2)

در ادامه مقاله " آشنایی با قرارداد فرانشیز و تفاوت آن با قرارداد لیسانس علامت تجاری (1) " به ادامه مطلب می پردازیم.

تفاوت های فرانشیز با لیسانس علامت تجاری

لیسانس قراردادی است میان دارنده‌ی یک مال فکری مانند مالک حق اختراع یا علامت تجاری و فرد دیگری که می‌خواهد از این مال فکری بهره برداری کند. او در مقابل این استفاده به دارنده‌ی حق، مبلغی پول پرداخت می‌کند که رویالتی یا حق­ امتیاز خوانده می‌شود. در واقع ليسانس همان اعطاي مجوز بهره‌ برداري از حقوق مالکيت فکري و فرانشيز همان اعطاي مجوز بهره‌ برداري از شبکه تجارت است.

- در لیسانس چیزی به ملکیت در نمی‌آید. آنچه موضوع قرارداد واقع می شود اجازه استفاده از یک دانش فنّی یا یک اختراع یا یک علامت تجاری است

- در یک قرارداد لیسانس، موضوع، (شامل محصول، استفاده از نرم افزار، اسناد، ترکیب دارویی، پروتکل، متن و یا هر مورد دیگری) باید برای طرفین قرارداد کاملا واضح، شفاف و مشخص باشد و مسئولیت و وضعیت هر یک از طرفین لیسانس باید مشخص گردد.

میان دو قرارداد فرانشیز و لیسانس علامت تجاری شباهت هایی وجود دارد، مانند مشابهت در نحوه ی پرداخت حق الزحمه و عوض ها، درج شرط عدم رقابت برای پس از دوره ی انحلال قرارداد به منظور تضمین حقوق مالکیت فکری صاحب امتیاز، و نیز انحصاری بودن هر دوی این قراردادها در سطح بین المللی. اما با این حال تفاوت های بنیادینی میان این دو قرارداد وجود دارد. این تفاوت ها شامل موارد زیل است:

1. نحوه ی نظارت و کنترل بر عملیات اجرایی: دامنه نظارت درفرانشیز نسبت به لیسانس بسیار وسیع تر بوده و شامل شیوه مدیریت در سیستم فرانشیز نیز می شود. برای مثال، در یک قرارداد لیسانس علامت تجاری، واگذار کننده، در روش تولید و نوع عملیات اجرایی هیچ دخالتی نداشته و فقط به بررسی کالاهای تولیدی، جهت اطمینان از رعایت استانداردهای کیفی، می پردازد؛ اما فرانشیز دهنده به منظور حفظ شهرت، علاوه بر حق فوق، اختیار اخذ تصمیمات لازم در خصوص نحوه ی اشتغال به تجارت را نیز دارا بوده و می تواند در خصوص ساعات کار فروشگاه ها، استخدام پرسنل، لیست کالاها یا خدمات قابل ارائه، محل افتتاح شعبه، مواد اولیه ی لازم برای تولید محصول نهایی، دکوراسیون داخلی، نمای بیرونی و بسیاری مسائل دیگر مستقیما تصمیم گیری کند. از جهت نوع نظارت نیز، کنترلی که در یک قرارداد فرانشیز از سوی فرانشیز دهنده اعمال می شود، نظارتی فعال تلقی میشود زیرا فرانشیزدهنده مستقیما درگیر مدیریت سیستم شده و می تواند مسائل مربوط به شیوه های اجرایی اشتغال به تجارت را به فرانشایز گیرندگان خود گوشزد کند و از این طریق، نقشی فعالانه در یک زنجیره فرانشیز اجرا کند. این در حالی است که در یک قرارداد لیسانس، نظارت واگذار کننده از نوع انفعالی است، زیرا لیسانس دهنده، مجوز مدیریت بر نحوه ی عملکرد لیسانس گیرنده را نداشته و فقط حق اعمال نظارت بر فرایند تولید محصول و تست کردن آن برای اطمینان از وجود کیفیت مورد نظر را خواهد داشت.

1. وجود شهرت و موفقیت تجاری: در قرارداد لیسانس علامت تجاری، توافق صرفا بر سر صدور مجوز بهره برداری از علامت تجاری بدون هیچ گونه قید و شرطی است. یعنی در این قرارداد معمولا به بحث تجاری سازی، شهرت و میزان فروش محصول توجهی نمی شود و هیچ یک از این موارد، جزء توافق طرفین نیست. اما در قرارداد فرانشیز، فرانشیز دهنده قبلا به نحو موفقیت آمیزی سیستم فرانشیز را مورد استفاده قرار داده و تجاری سازی شده است؛ و این جزء شروط اولیه ی انعقاد قرارداد فرانشیز است.
2. ارتقای شهرت علامت تجاری: بر خلاف قرارداد لیسانس علامت تجاری، در فرانشیز، صاحب امتیاز تلاش می کند نه تنها شهرتی که از قبل همراه موضوع قرارداد بوده را حفظ کند بلکه از طریق انعقاد فرانشیز، سبب افزایش شهرت علامت مزبور نیز بشود.
3. شخصی و غیر قابل انتقال بودن قرارداد: در قرارداد لیسانس علامت تجاری، شخصیت لیسانس گیرنده اهمیت چندانی نداشته و در نتیجه انتقال آن به شخص ثالث از سوی طرف قرارداد با منع لیسانس دهنده مواجه نمی شود. اما در قرارداد فرانشیز، شخصیت طرف قرارداد به دلیل تأثیری که عملکرد هر یک از فرانشیزگیرندگان می تواند در شهرت کل زنجیره ی فرانشیز ایفا کند، نقشی بسیار مهم دارد و به همین دلیل، علی الاصول، فرانشیز گیرنده بدون کسب موافقت قبلی صاحب امتیاز، حق انتقال قرارداد به ثالث را ندارد.